Eerste indrukken (zoals de bedoeling):

18-04-2005, Malawi

Lieve lieve allemaal,
Een van de eerste berichten naar jullie; ja ik heb kort laten weten dat ik aangekomen ben, via sms (mijn Malawiaans nummer is +265.9383385 of via mijn website www.tjitskedijkstra.waarbenjij.nu. Maar dan nu echt even een emailtje.

De eerste indrukken zijn eigenlijk te veel om op te noemen; het landschap dat ik gezien heb in de twee uur durende rit van Lilongwe (de hoofdstad) naar Ntcheu is prachtig. De geasfalteerde weg (zeg maar B-weg in Nederland) vormt een groot deel van de grens met Mozambique. Het is heuvelachtig en uitgestrekt, relatief groen, kaal met gras, hier en daar een Baobab-boom, blauwe lucht, rode aarde, overal mensen en markten langs de weg. Ossenkarren, mensen met de fiets en te voet en met van alles en nog wat op hun rug en hoofden.
Het is ongeveer zo warm als in Zuid-Frankrijk (l´Ardèche). ´s ochtends en ´s avonds koelt het wat af, overdag stralend mooie, warme zon - nog geen regen gehad - maar blijkbaar kunnen dat van die showers zijn. Huisjes van baksteen, (zelfgemaakt met aarde/leem) afgesmeerd met leem en strooien dak of golfplaat. Het landschap zelf is leeg met verre uitzichten; echt prachtig.

Het ziekenhuis is groot. Momenteel zijn er zo´n 350 patiënten opgenomen, verdeeld over 5 afdelingen; vrouwen-, mannen-, kinderafdeling, TBC-ward (met vrouwen- en mannenkant), Maternaty delivery (zeg maar verloskamers). Daarnaast zien we ongeveer 250 polikliniek patiënten (OPD-out patiënt departement) per dag, ook op zaterdag. Er bestaat een structuur van voorlichting en waterprogramma´s, leprabestrijding, cholerapreventie etc die "environmental department" heet. Dan hebben we nog een transportdienst om de drie nog wel rijdende ambulances te organiseren. Een hele klus, veel tijd en vooral geld gaat zitten in het wegbrengen van de doden. Die worden namelijk door de ambulances terug naar hun familiegrond gebracht om daar begraven te worden. Verder wordt de auto gebruikt voor het vervoer van de dokter en staf voor zelfs de kleinste onbenullige ritjes, echt ongelooflijk!! Ook ik word opgehaald, en thuis gebracht, maar woon dan ook zo´n 2 km van het ziekenhuis (en ´s avonds is het pikkedonker en levensgevaarlijk op straat ivm verkeersongevallen): tijdelijk tot een huis voor mij gevonden is, om de aankomende twee jaar de gaan wonen. Dit zoeken naar een huis is erg moeilijk.
Alle staf van het ziekenhuis woont in huizen van het ziekenhuis, dus regeringshuizen (deze zijn maar matig onderhouden, maar hebben wel (koud) stromend water en electriciteit). Mijn tijdelijk onderkomen heeft dat ook, maar als ik wil koken op mijn kookspiraaltje (die uit Zuid-Afrika komt) dan gaat het licht uit. Allemaal erg kamperen dus!! En die koude (bucket)douche is na een week ook al niet meer leuk!

Om verder te gaan met het ziekenhuis: Dan is er het "Maintenance department", dat georganiseerd wordt door een gepensioneerde Canadees: ook een VSO volunteer; John (zijn vrouw heet Gwen, echt zo´n lekker moedertje, heel fijn om hen om mij heen te hebben). Zij zijn er nu een jaar en John wist de eerste maanden (ook) niet goed waar te beginnen. Echt, de manier waarop ze hier met hun spullen omgaan is bar en boos. Geen respect, geen waarde. Er was een (let op WOT guys) solar verwarmingsysteem van water, die elke ward van warm en koud water voorzag, maar als je het niet onderhoudt, tja dan vervalt alles na enige tijd. De structuur staat er nog wel maar, daar is alles dan ook mee gezegd. Nu is er in de meeste afdelingen wel nog koud water. Hoewel niet altijd, dus wordt het opgeslagen in van die grote tonnen. Te gedetailleerde info natuurlijk, maar het gaat om het idee.

Er is ook een OK, maar misschien is het nog niet het juiste moment om hier iets over te vertellen; ongelooflijk wat er hier gebeurt!!! Over steriliteit gesproken, over hygiëne in het algemeen hebben ze nog nooit van gehoord denk ik. Nou goed, vertel ik een volgende keer wel. We kunnen voor de medici onder jullie spinaal en algehele anesthesie geven, vooral veel gebruik van ketamine. We doen sectio´s, hernia repair, veel I&D (ja ja pus moet rijkelijk stromen) en ectopics. Er is één clinical officer gespecialiseerd in orthopedie en er zijn twee anesthesisten (ja, verpleegkundige met een extra cursis, maar bloeddrukmeten op OK doen ze niet, want het apparaat is stuk en ze hebben geen losse cuff ???, wel een saturatiemeter en als de patient een SaO2 heeft van 35%, oeps dan toch maar intuberen ??? ABC, wat is dat??). In totaal zo´n 8 clinical officers, waar ik de aankomende twee jaar de leiding over zal krijgen. Nou ja te veel om op te noemen dus.

En met mij ???... tja ik denk dat jullie het al wel horen; de eerste indrukken een beetje overweldigend, of hoe noem je dat in het Nederlands? I´m impressed !!! Er worden hoge verwachtingen gesteld, de patiëntenzorg kan naar mijn idee nog geen kwaliteit van zorg genoemd worden, de mensen gaan met bosjes dood en ik denk dat God alles bepalend is. Ik bid vaak!! God is great !
80% van de patiënten in het ziekenhuis is HIV positief. Malawi heeft een groot ARV (Anti Retro Viral drugs) programma opgestart, onder leiding van een Nederlander prof. Ed Zijlstra en een Engelsman prof. Tony Harries. Er wordt veel aan training gedaan, waarna een aantal district-ziekenhuizen medicijnen zullen gaan verstrekken. Ons ziekenhuis doet nog niet mee, maar staat wel op de lijst getraind te gaan worden.
Therapie is vaak trail and error: deed je niet het juiste of sloeg het niet op tijd aan dan is je patiënt overleden. Ze (de ward-attandance = poetsjuf, of verpleegkundige, maar die heb je maar één per afdeling op zo´n 60-80 patiënten) komt je niet eens halen als de conditie van de patiënt verslechtert; weer één minder. Echt waar !! Ongelooflijk!!.. en waar te beginnen ?????

De dagen die ik in het ziekenhuis maak zijn lang: we beginnen om 7.30 u (met natuurlijk tropen-halfuurtje, dus voordat de overdracht begint is het 8.00u ) en ik ben de hele week niet voor het donker thuis geweest, vaak pas om 19.00u naar huis. Ochtendrappport bestaat uit het oplezen van getallen per afdeling; x aantal opnames, zoveel ontslagen, dan zoveel doden, dus totaal aantal op afdeling is zoveel. Voor de gynaecologie vertellen ze nog hoeveel spontane bevallingen, hoeveel VE vacuums, en tweelingen, stuitbevallingen, en keizersneden.
Oh ja even voor de medici: woensdag een kindje geboren zo´n 2 kg, met microcefalie en een (meningo) encephalocèle van eens zo groot als het hoofdje zelf (spontane partus) en een gespleten gehemelte. Moeder wist niet wat met het kindje aan te moeten en heeft ´s nachts gepoogd het (door er bovenop te gaan liggen) te verstikken, maar kindje leeft nog steeds en drinkt bovendien aan de borst. De cèle is zeer kwetsbaar en neigt te infecteren.
Ik heb samen met de arts (dr Ngoma) visite gedaan en er wordt naar de moeder gewezen om er even naar te kijken. Dr. Ngoma spreekt antibiotica af en wil het kind verwijzen naar de hoofdstad waar we evenmin chirurgisch kunnen behandelen ?!?! Ik denk dat palliatief beleid (dus vriendelijk laten doodgaan) de enige optie is en probeer dit voorzichtig aan dr Ngoma te zeggen. Maar nee, alles moet uit de kast komen, want het kind is in ons ziekehuis geboren en moet dus alle mogelijke zorg krijgen??? Prioriteiten liggen hier anders, leer ik elke dag. Er zijn veel vraagtekens van mijn kant qua behandelbeleid. Ik vraag me vaak af wat ik hier kom doen?? Er bestaan richtlijnen, die er op papier heel redelijk uit zien.
De komende week zal ik heel de week met de CO´s (clinical officers) meelopen om hun gang van zaken te zien. Mijn grootste probleem nu is de taal: Chichewa. Ik denk dat ik het wel zal leren, maar het is niet gemakkelijk. Er is totaal geen overeenkomst met welke taal dan ook die ik ken. Maar de klanken kan ik tot nu toe wel allemaal maken. En goedemorgen zeggen kan ik ook al (Moni mayi/bambo, Mwadzuka bwanji ?), en sorry (pepani), en dankjewel (zikomo kwambiri). Maar dat brengt te niet echt veel verder in je dagelijkse werk. Behalve dan sorry!.
Dat kun je helaas veel te vaak zeggen: als je even een pleurapunctie doet (al 3 gedaan deze week, zonder verdoving, sorry), of als je opereert met onvoldoende anaesthesie (oeps sorry), of als er weer iemand dood gaat, oh sorry !

Er staat me hier veel te doen, veel te wachten, en nog meer te beleven. Nu heb ik weer een beetje moed verzameld, maar de eerste dagen kwam ik ´s avonds om 6-7 uur thuis, was er weer geen electriciteit om te koken, geen stromend water om het ziekenhuis even van me af te douchen, en wilde ik alleen nog maar slapen en terug naar huis. Een thuis is iets wat ik hier snel moet creëren om mezelf staande te kunnen houden. Dat ik al een paar kilo´tjes kwijt ben is intussen fijn meegenomen, maar om mezelf te beschermen tegen alles wat er hier rondzweeft moet ik ervoor zorgen dat ik niet op de allerlaatste plaats kom. Iets wat ik hard en snel moet leren !!

Ik mis jullie dan ook. En vooral mijn leventje in Nederland met die fijne mensen om mij heen, maar dat hoort er waarschijnlijk allemaal bij.
Het is heel erg fijn om berichtjes te krijgen (via SMS of zo). Helaas is emailen nog wat minder gemakkelijk en ook kostbaar (maar wellicht als ik een huis heb weer wat gemakkelijker). Als je me echt nodig hebt, zeker ook om zakelijke dingen te regelen (Abbe, of Renee !?) SMS me dan, dan hebben we tenminste even gericht contact.

De eerste post heb ik gekregen: heel leuk !! Dat werkt tenslotte dus ook nog, maar een brief doet er minstens 3 weken over om hier te komen.
Bij deze dus: als jullie weinig van me horen is dat niet omdat ik niet aan jullie denk, maar wel omdat ik het reuze druk heb met de dingen hier eerst wat op de rails te krijgen en de middelen ertoe vaak ontbreken. Maar in gedachten ben ik heel dichtbij..geloof me !!

Veel liefs, Tjitske